Hàng ngàn tỷ đô sắp bị rút ra khỏi hệ thống tài chính toàn cầu khi các NHTW thực hiện các biện pháp thắt chặt định lượng (QT).
Trong những năm qua, các NHTW đã mua hàng nghìn tỷ đô la trái phiếu chính phủ và các tài sản khác để giữ lãi suất dài hạn và kích thích nền kinh tế. Các biện pháp nới lỏng định lượng (QE) này đã tạo ra một cơn lũ tiền rẻ trên thị trường toàn cầu.
Tuy nhiên, khi lạm phát bắt đầu hạ nhiệt, NHTW thay đổi chính sách và thực hiện “thắt chặt định lượng” (QT). Họ thu hẹp bảng cân đối kế toán bằng cách bán chứng khoán hoặc không tái đầu tư trái phiếu khi chúng đáo hạn. Theo phân tích của Fitch Ratings, động thái QT sẽ rút 2 nghìn tỷ đô la thanh khoản khỏi hệ thống tài chính toàn cầu trong hai năm tới.
Việc rút tới 2 nghìn tỷ đô la thanh khoản có thể gây thêm căng thẳng cho một hệ thống vốn đã căng thẳng gần đây.
Raghuram Rajan, cựu thống đốc ngân hàng trung ương Ấn Độ, cho biết: “Có lẽ chúng ta đang bước vào lãnh thổ chưa được khám phá. Ông đã đề cập đến rủi ro rút thanh khoản tại cuộc họp ngân hàng trung ương Jackson Hole năm 2022. Ông chỉ ra “những hậu quả không mong muốn” của gói QT.
“Cơn nghiện thanh khoản”
Các ngân hàng trung ương ở Mỹ, Anh, Châu Âu và Nhật Bản sẽ mua trái phiếu chính phủ và chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp (MBS) trị giá tổng cộng 19,7 nghìn tỷ USD từ năm 2009 đến 2022, theo Fitch Ratings.
Ngay bây giờ, các ngân hàng trung ương hùng mạnh nhất trên thế giới (ngoại trừ Nhật Bản) đang thu hẹp bảng cân đối kế toán của họ và không ai biết điều gì sẽ xảy ra khi thanh khoản rút khỏi hệ thống.
Vào năm 2017, Janet Yellen cho biết việc thắt chặt định lượng giống như “ngắm sơn khô” len lỏi vào nền kinh tế. Tuy nhiên, ông Rajan bác bỏ quan điểm đó, nói rằng các nhà đầu tư và ngân hàng sẽ điều chỉnh chiến lược của họ dựa trên lượng tiền rút khỏi hệ thống.
“Vấn đề là nhu cầu thanh khoản ngày càng tăng và rất khó để bơm nó ra khỏi hệ thống,” ông nói, đồng thời cho biết thêm rằng chương trình nới lỏng định lượng đã tạo ra “cơn nghiện thanh khoản”.
Trước đó, tín hiệu của Fed về việc giảm tốc độ mua tài sản vào năm 2023 đã gây ra sự hoảng loạn trên thị trường, từ đó được gọi là hiện tượng “taper tantrum“.
Và rắc rối nảy sinh khi Fed cố gắng thắt chặt định lượng trong năm 2017-2019. Chẳng hạn, tháng 9/2019, lãi suất cho vay qua đêm của Mỹ bất ngờ tăng mạnh. Fed sau đó đã phải can thiệp bằng cách bơm thanh khoản khẩn cấp.
Gary Richardson, giảng viên kinh tế tại Đại học California, tin rằng vẫn còn quá nhiều điều không chắc chắn về thời điểm kỷ nguyên tiền rẻ sẽ kết thúc.
Căng thẳng dâng cao
Những bất ổn mà QT gây ra đã thể hiện rõ trong 8 tháng qua.
Đầu tiên là đợt bán tháo trái phiếu chính phủ Anh vào tháng 9/2022, sau khi cựu Thủ tướng Anh Liz Truss công bố kế hoạch vay nợ để thúc đẩy chi tiêu. Sau đó, đồng bảng Anh giảm mạnh và Ngân hàng Trung ương Anh phải can thiệp để trấn an thị trường.
Khủng hoảng ở Anh cho thấy ‘nguy cơ rối loạn‘ trên thị trường trái phiếu kho bạc khi thực hiện QT Fitch Ratings cho biết điều này nên được xem như một “lời cảnh tỉnh” cho ngân hàng trung ương.
Ông Rajan cho biết QT cũng gây ra sự gián đoạn trong ngành ngân hàng Hoa Kỳ, dẫn đến sự sụp đổ của hai ngân hàng.
Trong thời đại tiền rẻ, tiền gửi ngân hàng tăng lên đáng kể, do đó làm tăng nghĩa vụ trả nợ của ngân hàng ngoài bảo hiểm của chính phủ. Sau đó, ngân hàng trung ương bắt đầu rút thanh khoản khỏi hệ thống, tạo ra tình trạng thiếu thanh khoản nếu người gửi tiền đột ngột rút tiền.
Tệ hơn nữa, nhiều chứng khoán trong danh mục đầu tư của các ngân hàng đang mất giá trị trong bối cảnh ngân hàng trung ương tăng lãi suất mạnh mẽ.
“Lời khuyên của tôi luôn là ‘đừng giao dịch định lượng cho đến khi tỷ giá ổn định’,” ông Rajan nói. “Làm cả hai cùng một lúc sẽ tạo ra sự phức tạp và có thể dẫn đến rắc rối.”
Điều gì có thể xảy ra?
Các ngân hàng trung ương đã chỉ ra rằng họ sẽ dần dần thực hiện QT theo cách có thể dự đoán được để giảm rủi ro.
Trong một lưu ý cho khách hàng tuần này, Jennifer McKeown, nhà kinh tế toàn cầu tại Capital Economics, lưu ý rằng thị trường trái phiếu đã trở nên nhạy cảm hơn với việc tăng lãi suất so với QT trong năm qua. Cho đến nay, tác động của QT vẫn còn “khá khiêm tốn“, cô nói.
Tuy nhiên, thị trường vẫn còn mong manh. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết trong một báo cáo vào tháng trước rằng việc thắt chặt định lượng ở khu vực đồng euro, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh đã làm giảm tính thanh khoản của thị trường trái phiếu và khiến trái phiếu chính phủ dễ bị tổn thương trước những biến động mạnh bất thường.
Cuộc khủng hoảng trái phiếu ở Anh trước đây cũng cho thấy các nhà đầu tư không đơn độc bị ảnh hưởng bởi nguy cơ thắt chặt định lượng. Các chính trị gia cũng nên xem xét những thay đổi đang diễn ra.
Mức nợ của các Chính phủ đã tăng mạnh trong những năm gần đây. Tuy nhiên, chi phí trả nợ đã giảm bớt phần nào nhờ việc các NHTW sẵn lòng mua phần lớn lượng nợ Chính phủ này. Hiện các Chính phủ cần tìm người mua khác nếu họ muốn tài trợ cho các dự án xanh hoặc các biện pháp số hóa nền kinh tế.
Richardson tại Đại học California, Irvine, tin rằng cách tiếp cận mới của các ngân hàng trung ương có thể dẫn tới sự xung đột ở Mỹ, ngay cả khi vấn đề trần nợ được giải quyết.
Ông nói: “Nếu NHTW không còn mua các trái phiếu Chính phủ nữa, thì lãi suất của khoản nợ sẽ cao hơn nhiều. Tại một thời điểm nào đó, Fed sẽ bị tác động bởi yếu tố chính trị”.
Cập nhật tin tức tài chính nhanh nhất tại đây!
Nguồn: Vntradex
